Zainteresowanie Polaków posiadaniem własnego mieszkania nie maleje zarówno w największych polskich miastach, jak i mniejszych miejscowościach. Coraz mniej osób stać jednak na zakup własnego mieszkania ze względu na wysoką inflację, rosnące stopy procentowe i spadającą zdolność kredytową. W obecnej sytuacji większym zainteresowaniem zaczynają cieszyć się mieszkania komunalne.
Mieszkania komunalne są własnością gminy, a skorzystać z nich mogą osoby, które spełniają określone kryteria. W naszym kraju nie obowiązują odgórne wymogi, które należy spełnić, aby dostać mieszkanie komunalne. Samorządy same określają kryteria przyznawania lokali, jednak procedura ubiegania się o takie mieszkanie, wszędzie wygląda podobnie.
Wiele osób słysząc określenie „mieszkanie komunalne”, spodziewa się, że jest to lokal o bardzo niskim standardzie. Należy jednak wiedzieć, że lokal komunalny to nie to samo co lokal socjalny. Lokale socjalne przyznawane są osobom bezrobotnym lub osiągającym dochody na najniższym poziomie i rzeczywiście są to lokale o obniżonym standardzie, zwykle zlokalizowane na obrzeżach miast. Z kolei warunki w lokalach komunalnych z założenia powinny być porównywalne ze standardem mieszkań dostępnych na rynku. Mieszkania, które są własnością gminy, często też położone są w centrum miasta lub innej atrakcyjnej lokalizacji. Ich kolejną zaletą jest wysokość czynszu – zdecydowanie niższa niż średnia cena najmu mieszkania na wolnym rynku. Gmina ustala bazową stawkę czynszu za metr kwadratowy w oparciu o tzw. wartość odtworzeniową lokalu, która jest różna w zależności od miasta. Nie jest jednak ustalana dowolnie przez samorząd, tylko uwzględnia kryteria zapisane w ustawie.
Aby uzyskać mieszkanie komunalne, należy przede wszystkim sprawdzić, jakie warunki zostały określone przez gminę dla osób, które są zainteresowanie wynajęciem takiego mieszkania. Najważniejszym kryterium jest zawsze wysokość dochodów osiąganych przez członków gospodarstwa domowego. Zdarza się również, że należy wykazać, że dana gmina jest stałym miejscem pobytu osoby ubiegającej się o mieszkanie komunalne. Następnie składa się wniosek o przyznanie lokalu wraz ze stosownymi załącznikami. Gmina ocenia sytuację majątkową i rodzinną wnioskodawcy, a po pozytywnej weryfikacji wniosku, dokonuje wpisu na listę oczekujących na przyznanie lokalu. Kiedy przyjdzie nasza kolej, gmina przedstawia propozycje dostępnych lokali. Po dokonaniu wyboru następuje podpisanie umowy najmu.
Długi czas oczekiwania na przyznanie mieszkania komunalnego jest największym problemem w całej procedurze. Z raportu NIK z 2020 r. wynika, że w niektórych gminach, wnioskodawcy czekali na przydzielenie lokalu nawet 17 lat, a liczba osób zainteresowanych z każdym rokiem jest coraz większa. Budownictwo komunalne leży w kompetencjach samorządów, jednak wiele gmin nie ma wystarczających środków finansowanych, aby realizować programy budownictwa komunalnego. Brakuje również pieniędzy na remont pustostanów, które mogłyby zostać przeznaczone na mieszkania komunalne i nieco skrócić kolejki oczekujących.
